Is de grijze druk, de toenemende verhouding tussen gepensioneerden en werkenden, echt het zwaard van Damocles dat boven ons hoofd hangt? Of maken we ons misschien te veel zorgen? Volgens cijfers van het CBS zal de vergrijzing in Nederland rond 2040 zijn piek bereiken. Dit betekent dat het aandeel ouderen dan het hoogst zal zijn ten opzichte van de werkende bevolking. Toch denk ik persoonlijk dat Nederland, dankzij de snelle technologische ontwikkelingen, er relatief goed vanaf kan komen — mits we fors investeren in smart manufacturing.

De Impact van Technologische Ontwikkelingen

De technologische vooruitgang gaat razendsnel. Als we als land nu inzetten op slimme technologieën en automatisering, kunnen we de gevolgen van vergrijzing aanzienlijk verzachten. Innovatie op het gebied van productieprocessen, zoals robotisering en AI, kan helpen om de verminderde beschikbaarheid van arbeidskrachten op te vangen. Nederland heeft de potentie om hierin voorop te lopen, maar dat vergt wel een duidelijke visie en investeringen op de lange termijn.

Het Contrast met Andere Landen

In sommige landen om ons heen is de situatie ernstiger. Italië bijvoorbeeld, ziet zijn bevolking al krimpen en dat tempo zal naar verwachting alleen maar toenemen. Dit heeft grote gevolgen voor de economie, vooral in sectoren die afhankelijk zijn van arbeidsintensieve productie.

China, echter, staat voor de grootste uitdaging. Na een snelle industrialisatie lijkt het land op weg naar een bevolkingscrisis. Het geboortecijfer daalt drastisch, wat leidt tot een verouderende bevolking en uiteindelijk tot een krimp van de beroepsbevolking. Toch blijft China fors investeren in smart manufacturing en heeft het al een enorme overcapaciteit opgebouwd. Dit biedt China tijdelijk een buffer, maar zonder vraag naar producten en met een vergrijzende bevolking zal ook China de gevolgen op lange termijn voelen.

Het Belang van Reshoring

Zolang wij in Europa achterblijven met investeringen in slimme productietechnieken en blijven vertrouwen op Chinese import, zal de vergrijzing wél een serieus probleem worden. Het is daarom van cruciaal belang dat reshoring — het terughalen van productie naar eigen land — én een lange termijnvisie op innovatie bovenaan de politieke agenda komen te staan. Hiermee kunnen we de afhankelijkheid van buitenlandse productie verminderen en onze economische weerbaarheid vergroten.

Het Verlies van Vakmanschap

De vergrijzing brengt echter nog een ander gevaar met zich mee, een aspect waar minder over gesproken wordt: het verlies van vakmanschap. Niet alles is te automatiseren. Bepaalde vakgebieden, vooral in de maakindustrie, vereisen jarenlange ervaring en praktische kennis die van generatie op generatie wordt overgedragen. Het opleiden van mensen die echt een vak willen leren en complexe problemen kunnen oplossen, is essentieel om dit verloren vakmanschap tegen te gaan

Conclusie

De grijze druk is een serieus probleem, maar het hoeft geen ramp te zijn. Nederland heeft de kans om de uitdagingen van vergrijzing aan te pakken door te investeren in slimme innovaties en het ontwikkelen van vakmanschap. Maar dit vraagt om een lange termijnvisie en een daadkrachtig politiek beleid. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat de vergrijzing niet als een zwaard van Damocles boven ons hoofd blijft hangen, maar in plaats daarvan een kans wordt om onze 

economie sterker en toekomstbestendiger te maken.

Jeroen ter Steege
Event Director De Nederlandse Metaal Dagen